Leopold, de lefgozer

Een mondkapje van een zak paardenvoer. Leopold II (1853-1909), de roemruchte koning van België, was bang voor virussen. Heel bang zelfs. Dagelijks informeerde hij of er zieken waren. De kranten die hij wilde lezen, moesten met de hand gestreken worden. Deze informatie troost – we zijn mens.

Dat Leopold ook een pedofiel, hoerenloper, bedrieger en moordenaar was, is helaas ook waar. We kennen allemaal het verhaal van de kolonisatie van Congo.

Onlangs verscheen de meer dan 800-pagina tellende biografie met de titel: “Leopold II, het hele verhaal.” Schrijver Johan op de Beeck vond het tijd worden voor een completer beeld. En dat maakt hij waar. We lezen over een jongen die graag stoomlocomotieven tekende – en die keer op keer afgewezen werd door zijn ouders. Hij zou dom en lui zijn en nooit mogen spelen. Hij werd uitgehuwelijkt aan een dik meisje met lelijke tanden. In bed wist hij niet wat te doen. In plaats van vrijen, was hij druk met geheime expedities. Hij stuurde spionnen naar Nederland en maakte plannen om ons land aan te vallen. Ondertussen at hij elke morgen zes eieren en nam zijn hondje mee naar de mis.

Leopold keek de boel af. Op de Beeck stelt dat het Nederlandse koningshuis de belangrijkste privéaandeelhouder was van de handelsmaatschappijen in de Nederlandse kolonies. Voordat Leopold Congo zijn privé-project kon noemen, maakten Arabische slavenhandelaars er vrouwen en kinderen tot slaaf. Leopold zou de bevolking bevrijden en daarna gedwongen inlijven bij het leger of laten werken aan de spoorlijn. Vrouwen werden gegijzeld, totdat er genoeg rubber was verzameld. Scheepsladingen met wapentuig waren nodig om de bevolking te pressen. Het doel: schepen terug vol rubber en ivoor.

‘Vandaag de dag ziet men in hem slechts schurkachtige slechtheid,’ schrijft Op de Beeck. Hij vindt het een zware aantijging dat Leopold een massamoordenaar zou zijn. Vooral de Amerikaan Hochschild (van “de plundering van de Congo”) krijgt ervan langs. Angelsaksische auteurs zouden Leopold gebruiken om de aandacht van hun eigen kolonisatieverleden af te leiden. Wat te denken van het ronselen van inheemse jongens die vaak aan de andere kant van de wereld moesten dienen in het Britse leger? De Engelse concentratiekampen in Kenia? De 50.000 Chinese arbeiders die onder Britse dwang naar Zuid-Afrika werden gebracht?

De biografie van Leopold II zie ik als mooie aanvulling op “Congo” van David van Reybrouck. Het laatstgenoemde boek verscheen in mei 2010, kort voordat we naar Congo vertrokken. In 2012 belegerden rebellen onze woonplaats Goma. Ons werd op het hart gedrukt om in codetaal te communiceren. Dezelfde spanning zien we terug na de dood van Georg Floyd. Belgische standbeelden van Leopold werden beklad. Koning Filip zei sorry voor het verleden. Net als Willem-Alexander overigens. En de rol van ons koningshuis? Die wordt uitgezocht, vernam ik op Twitter.

Deze column verscheen onlangs in De Nieuwe Koers. www.dnk.nl